خلاصه جزوات درس نامه نویسی موسسه تخصصی خطابه امیربیان

باسمه تعالی

خلاصه جزوات درس نامه نویسی  موسسه تخصصی خطابه امیربیان

کار ویژه امیر بیان: روش مند شدن سخنرانی و خطابه  با لحاظ مخاطب شناسی و ... .

سخنرانی و درس نامه نویسی:

1-   موضوع  یا محور اصلی

2-   پیام های فرعی که بر اساس نیاز مخاطب به موضوع اصلی گره می خورد و به مخاطب القا می شود. این پیام ها با سیر کلی موضوع مرتبط است.

قدم اول در درس نامه نویسی این است که سیر محتوایی معلوم شود.

 ریزموضوع : آن چیزی است که جذاب است و مورد   نیاز مخاطب است و روی آن می توان پیام هایی بارکرد.

پردازش موضوع: بسط دادن موضوع  و این که از جهات مختلف به موضوع نگاه  کنیم.)

کلیدهای پردازش:

1-   عوامل بروز مشکل : با توجه به مخاطب از این بحث شود که عدم اهتمام به موضوع مورد بحث چه مشکلاتی را موجب شده است. مثلا این که چرا انتخاب های ما اشتباه از آب در می آید؟!

2-   آثار وپیامدها: اگر موضوع مورد بحث لحاظ شود چه آثار و پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت؟

3-   راهکارها: چونه انتخاب های ما درست می شود؟

 ارائه راه کار باعث ترغیب به مطالعه و مشارکت در مخاطب می شود.

4-   سوالات وشبهات:

چرا  انتخاب های ما رو با انتخاب های معصومین مقایسه می کنید؟

5-   موانع ومشکلات:

موانع حجاب مثلا مسخره کردن و ...

6-   آفت ها و آسیب ها:

7-   انواع و ابعاد:

مثلا انواع انتخاب ها 

8-   سطوح و مراتب:

موضوع را بسط می دهیم که بتوانیم در مرحله جمع آری اطلاعات و مطالب کامل تر انجام بدهیم و جامع تر باشد.

 

 

درس نامه ها:

1-   سیر محور: مانند کتا های آقای طاهر زاده که نویسنده پردازش موضوع را انجام داده است.

2-   موضوع محور: پرداذش موضوع لازم است.

تبیین روش درس نامه نویسی:

انسان سه ساحت دارد

1-   عقل: نیاز به اقناع اندیشه دارد.

2-   قلب : نیاز به پرورش احساس دارد.

3-   رفتار: نیاز به رفتار سازی و ارائه الگوهای رفتاری دارد.

سخنران باید در هر سه ساحت صحبت کند.

البته بحث دیگری هم نیاز است به نام انگیزه سازی تا مخاطب ابتداء به سخنان سخنران گوش دهد.

هدف از انگیزع سازی:

جلب توجه مخاطب تا برای گوش دادن به سخنان مربی یا سخنران.

انواع انگیزه سازی:

1-   انگیزه سازی قبل از سخنرانی

2-   انگیزه سازی ابتدایی

3-   انگیزه سازی میانی

4-   انگیزه سازی پایانی

 

 

 

روش های انگیزه سازی قبل از سخنرانی:

1-   طراحی عنوان زیبا: کوتاه و جدید، مفید، به روز، جذاب و گویا، متناسب با مخاطب.

 رابطه دختر و پسر خدایا چرا نه؟ با امام حسین تا کجا؟، جوانی عاشقی بندگی،

2-   پخش کردن لیست ریز موضوعات بین مخاطبین

3-   مسابقه

4-   معرفی اساتید و تخصص آن ها

 

روش های انگیزه سازی ابتدایی:

1-   بهانه گویی(سوژه یابی): از بهانه های مختلف و مناسبت هایی با موضوع مورد بحث بیابیم و استفاده کنیم؛ مانند:

مثال سوره معارج، نبأ، عبس و ممتحنه.

الف – مکان جلسه

مثال: امیر المؤمنین علیه السلام در قبرستان، آقا در سیستان ، حاج آقای نقویان در حرم رضوی، تابلوی ورودی هیأت و درگیرکردن مخاطبین با آن.

ب- بهانه های مربوط به مخاطبین

مثال: بانی هیأت که در مورد فلسفه عاشورا و غیر سیاسی صحبت کنید!!

نظر یکی از مخاطبین که یاری امام زمان برای بهشت انگیزه کوچکی است!!

ج-  بهانه های مربوط به سخنران: استفاده از خاطرات و اتفاقات رخ داده برای سخنران.

مثال: سیگار کشیدن در ماه رمضان. - مسافریم ... - همه ما مسافریم.

د- بهانه های مربوط به زمان: اگر مخاطب ان را نداند و یا برایش دارای اهمیت است و حادثه به زمان جلسه نزدیک باشد.

مثال: روز ازدواج آدم و حوا

 

2-   ابهام: مخفی گه داشتن موضوع و پیش بردن ابهام آمیز سخنرانی جهت تحریک حس کنجکاوی مخاطب.

ابهام از جهت ربط به موضوع است نه این که جملات و عبارات مبهم باشد.

مثال: قسم های یازده گانه سوره شمس. و قسم های سوره عادیات.

روش های ابهام: متناسب با مخاطب انتخاب می شود. مانند آیه و روایت، داستان های ابهام آمیز، آمار، شعر و ضرب المثل و ... .

 مثال برای مخاطبین مذهبی:

 شروع کردن با داستان شوخی با نامحرم در مورد بحث ارتباط با نامحرم

روایت دو چیز کمیاب در اخر الزمان دوستی مورد اعتماد و درهم حلال در مورد بحث برادری و دوستی.

مثال برای مخاطبین دبیرستانی:

بوسه یک مرد بر دست زن انگلیسی در مجله دیدم.

خاطره حاجآقای اقا تهرانی از استاد فلسفه مسیحی در مورد امیر المؤمنین.

نکته : ابهام پایان سخنرانی برای درگیر شدن مخاطب و ایجاد انگیزه برای شرکت در جلسلات بعدی مانند سریال ها.

3-   سؤال:

روشی بسیار ساده است و قابل استفاده.

مثال های قرانی و روایی:

هل ادلکم علی تجاره ...

هل اتاک ...

الم تر کیف فعل...

هل ننبئکم بالاخسرین ...

الا اخبرکم ...

آوردن آماردر مورد خشونت علیه زنان و مطرح کردن چند سؤال در خصوص آن ... 

4-   تعریف: بیان ارزشمندی یک چیز خاص مثلا موضوع برای مخاطب.

الف- تعریف از موضوع: این که به چه جهت یا جهاتی از موضوع بپردازیم که مخاطب بیشتر برای گوش دادن انگیزه پیدا کند.

ب- تعریف از مطلب: تعریف از اتقان محتوا، قوت و کمیاب بودن ان و زحماتی که برای ان کشیده شده است. 

ج - تعریف از مخاطب: یکی از عللی که مخاطب گوش نمی دهد این است که فکر می کند ان چه شما می خواهید بگویید او دارد. مثلا اخلاص دارد و یا حسینی است و شما می خواهید از حسینی زندگی کردن صحبت کنید.

د-  تعریف از مأخذ: مثلا کتابی که این مطلب را از آن اورده ایم یا شخصی که سخن او را نقل می کنیم معرفی کنیم.

5-   اعجاب: بیان مطالب عجیب و غریب و شگفت انگیز.

الف – اعجاب محتوایی ( آمار واخبار – مطالب علمی – داستان های شگفت انگیز)

مثال: معجزاتی که قرآن نقل می کند.البته به نوع مخاطب بستگی دارد که بار اول است قرآن می-خواند.

ناقه صالح، زنده شدن مردگان در داستان حضرت ابراهیم و حضرت عزیر.

نامه انیشتین به آیت الله بروجردی.

کتاب داستان های شگفت انگیز ایت الله دستغیب.

ب – اعجاب روشی ( بیان مطالبی خلاف دانسته های مخاطب)

مثال: حاج آقای پناهیان در مورد ولایت فقیه

ج – اعجاب ابزاری: با ابزار های کمک آموزشی مانند فیلم و ... .

مثال: فیلم شیطان پرستی اول سخنرانی

از روش های انگیزه سازی می توان به صورت ترکیبی استفاده کرد.

 اگر مطالب اعجاب آور یقینی و مستند باشد، اعجاب آور تر بود و بیشتر جلب توجه می کند.

شرایط روش اعجاب:

1-   ارائه مستندات قوی

2-   حمل بر توهین نشود.

3-   مطلب اعجاب اور طوری انتخاب شود که مخاطب نتواند دست سخنران را بخواند.

4-   از برجسته سازی و تاکید استفاده شود.

5-   برای مخاطب باحوصله و هوشمند و دارای نظر مثبت نسبت به سخنران استفاده شود.

 

انگیزه سازی پایانی

1-1- برای سلسله جلسات

2-1-1- اشاره به قطعه جذاب سخنرانی بعد در پایان سخنرانی

2-1-2- مشروط کردن نتیجه مباحث به مباحث جلسه بعد

2-1-3- اجمال گویی و وعده تفصیل

2-1-4- طراحی موضوعات مرتبط: یعنی اگر کسی بیک جلسه رو گوش کرد تا اخر لازم ببیند همراهی کند.

2-1-5- طرح سؤال و وعده جواب در شب بعد : البته سؤال باشد و نه شبهه.

2-1-6- تعریف از جلسه بعد.

1-2- برای تک جلسه: کاری کنیم که علاقه مند شوند جلسه بعدی هم دعوت کنند.

2-2-1- معرفی موضوعات جذاب:

2-2-2- تشخیص و مطرح کردن نیازهای مخاطب:

2-2-3- هدف گذاری: باید هدف بانی جلسه را ببینیم و مقدار بحث را پیش بینی کنیم و مخاطب را علاقه مند کنیم تا درخواست ادامه جلسه را بدهد.

       انگیزه سازی

 

این بخش مهم ترین قسمت درس نامه است و اما تاکید صرف بر آن باعث خستگی مخاطب می شود.

روش های اقناع اندیشه:

1-   نقد و بررسی:

یک نظریه را مطرح کرده و آن را  نقد و بررسی می کنیم. نظر مخالف را نقد و نظر خود را اثبات می کنیم.

روان شناسی به این روش استدلال دو جانبه می گویند. این روش در آثار شهید مطهری بسیار است.

سه نکته در استفاده از این روش:

1-   چه چیز را نقد کنیم؟(متعلقات نقد)

1-1- نظریه های کلان علمی: مثلا انسان کامل از دیدگاه مکاتب مختلف در کتاب انسان کامل شهید مطهری.

1-2- راه کارهای موازی: مثلا برای حل یک مشکل راه کارهای مختلف رائه و نقد و پس از ان نظریه مختار ارائه شود. مثلا برای رسیدن به ارامش راه های موسیقی، مواد مخدر، ارتباط با جنس مخالف و یوگا و ... .

1-3- تفسیرها و تحلیل ها: به جای بررسی انواع تفاسیر موجود حول یهک آیه یا روایت یا تحلیلی از یک حادثه تاریخی مثلا تفسیر و تحلیل سکوت امیر المؤمنین در برابر خلفا : اعتقاد به مردم سالاری و ...

2-   با چه شرایطی نقد کنیم؟ (شرایط نقد و بررسی)

رعایت انصاف و بی طرفی، مطرح نکردن بیش از سه نظریه، نقد در ابعاد مختلف، ملاک دست مخاطب دادن، نقد نظرات اشتباه طولانی نشود، نقد نظریه نه نقد نظریه پرداز، رعایت ظرفیت مخاطب، نقد نظریه بعد از گفتن همان نظریه، نظر خود را زود ابراز نکنید، مستند و متقن صحبت کردن و ...

3-   چگونه نقد کنیم؟

3-1- نقد امکان وقوع

3-2- نقد نتایج و آثار احتمالی

3-3- نقد مقدمات و مبانی

3-4- نقد تاریخچه، خواستگاه و علل پیدایش

3-5- نقد نواقص نظر نه صحت آن.

در درس نامه چون در غیر منبر اجرا می شود. در حلقه ها و  کارگاه ها زمینه نقد و بررسی جمعی و نظر گرفتن از مخاطبان و جمع بندی توسط مربی وجود دارد که در منبر وجود ندارد.

2-   مقایسه وتشبیه:

مثال: فرار زندانی در شب پس مؤمن که زندانی دنیاست در شب عبادت کند و مصون از ریا و ... .

استفاده از کتاب تمثیلات آقای قرائتی و تشبیهات اقای رنجبر توصیه می شود.

3-   تعامل مصنوعی: گفتگوی فرضی میان دو طرف در سخنرانی که توسط سخنران برای رفع سؤالات احتمالی مخاطب اجرا می شود. در مباحث سنگین و جنجالی واقعا کارگشاست.

انواع مدلهای تعامل مصنوعی:

الف- میان مخاطب و سخنران:

اگه یکی از شما سؤال کنه که چرابرای امام حسین که 1400 سال پیش کشته شده گریه کرد من جواب میدم که ...

ب- میان شخص سوم و سخنران:

ج- میان مخاطب و شخص سوم

چند نکته در تعامل مصنوعی:

تعامل رفت و برگشتی باشد نه یکی دو مورد، سؤالات واقعا سؤالات مخاطب باشه،

4-   استقراء وتحقبقات علمی

4-1- استقرای کتابی: قرآنی و روایی و تاریخی می تواند باشد.

4-2- استقرای آزمایشی:

4-3- استقرای میدانی:

شرایط استقراء:

گستره استقراء قابل اعتنا باشد، مطلق حکم نکیم، آمار مستند باشد و دقیق بیان شود.، شرط مهم ای که نتیجه استقراء مورد تحلیل مناسب قرا گیرد.

5-   توضیح وتبیین: رفع ابهام و شفافیت بخشی

روش های توضیح و تبیین:

-     توضیح مفردات

-     توضیح به قرائن و شواهد مانند کتاب های تفسیر مختلف

-     توضیح نمونه های خارجی

-     توضیح ویژگی ها

-     توضیح به متضاد یا مترادف

6-   تعلیل و توجیه: یافتن علل مطلوبیت یا عدم مطلوبیت و وجوه لزوم انجام یا لزوم ترک یک مسأله یا موضوع با استفاده از دلایل متعدد.

       اقناع اندیشه

تعریف: تحریک و فعال سازی امیال، گرایش ها و عواطف انسانی پیرامون موضوع مورد پذیرش او جهت ایجاد رفتارهای مطلوب دینی.

الف- روش هی ایجاد ارتباط عاطفی:

1- آشنایی دادن

لقد جاءکم رسول من انفسکم ، اخاهم

1-1-           شهر مخاطب

1-2-           ابراز علاقه به محبوب های مخاطب

1-3-           اعتقاد به مطلب مورد اعتقاد مخاطب

2- تعریف از مخاطب

3- دعا برای مخاطب

4- اظهار درک کردن شرایط مخاطب: مثلا همیشه جوانان در ارتباط با والدین مقصر نیستند.

5- خطاب مناسب و عاطفی

قل یا عبادی الذین اسرفوا ...

6- لحن دلسوزانه

7- بیان نظرات مخاطبین

8- گذشت از خطاهای مخاطبین

ب- محتوای احساس برانگیز

1-   داستان با رعایت شرایط زیر:

1-1-           دارای فراز و نشیب قابل توجه باشد.

1-2-           محور و سوژه احساسی داشته باشد.

1-3-           شخصیت های داستان دارای اهمیت باشند.

1-4-           موضوع باور پذیر باشد.

1-5-           موضوع با زندگی مخاطب تناسب داشته باشد.

2-   شعر با رعایت شرایط زیر:

2-1- تسلط کامل بر شعر

2-2- توضیح به جا و به اندازه شعر

2-3- مصرع یا بیت مهمشعر دو یا حد اکثر سه بار تکرار شود.

2-4- لحن زیبا و متناسب

3-   محتوای احساس برانگیز(جملات زیبا و پر احساس)

ج- روش های تحریک احساس

1-   تصویرسازی با توصیف مثلا در بیان داستان ها

و ان یستغیثوا یغاثوا بماء کالمهل یشوی الوجوه

2-   مناجات: سخن گفتن با چیزی یا کسی غیر از مخاطب از زبان مخاطببرای ایجاد یک احساس خاص در او.

شرایط مناجات:

-     مدخل مناسب یعنی زمینه چینی مثلا می تواند قسمتی از یک دعا یا حالات یکی از اولیای خدا باشد.

رب ...

-     استفاده از جمله حاوی تشویق و تعریف و همراهی در ابتدای مناجات: بیاید به خدا بگیم...

-     استفاده از ما به جای  من

-     مناجات کننده اهل دعا باشد.

-     خواسته ها و مطالبات با مخاطب متناسب باشد.

-     مناجات با ادبیات مخاطب باشد.

انواع مناجات:

-     با خدا

-     با ائمه

-     با شهدا

-     با نفس : ای کاشای

-     با اشیاء: صبا اگر گذرت ...

 

3-   مبالغه

بزرگ نشان دادن چیزی که در نظر مخاطب بزرگ نیست.

روش های مبالغه:

3-1- فرض نشدنی

لو اعطیت الاقالیم السبعه

3-2- مقایسه

لالف ضربه اهون علی من میته علی الفراش

3-3-           انحصار

هیچ کس به جایی نرسید مگر از

3-4-           تشبیه

ان هم الا کالانعام بل هم اضل

3-5-           نفی امکان

3-6-           توصیف

خدایی که مسیر حرکت مورچه ها و جای قطرات بارن را می داند  آیا می شود از امدن بندگان در شب قدر غافل باشد؟؟؟!!!

3-7-           نفرین

3-8-           آرزو

3-9-           نگفتن: من نمیتونم بگم ...

3-10-         تعمیق احساس، تحکیم، تکمیل و تداوم آن

روش های تعمیق احساس:

-     آماده سازی فکری و روحی

-     ارتباط با احساسات عمیق دیگر: امام زمان از مادر به ما مهربان تر است.

-     تجلی احساسات            پرورش

احساس

1-   انگیزه سازی رفتار

ایجاد احساس خطر مضاعف از عمل نکردن به برنامه و تشویق کردن برای عمل به برنامه

مثلا این کار خیلی ساده است

این همون چیزیه که بهش رسیدی و خودت میدونستی

این هم همه بحث نیست

بازار گرمی این راه کاری که میخوام بگم ...

2-   برنامه دهی

-     جزئی باشد و مصداقی

-     متناسب با مخاطب

-     مستند باشد به  آیه و روایت و ...

-     ارائه برنامه همراه با نقد برنامه های غلط

-     ترغیب مخاطب به راه کار دادن: خودتنظرت چیه

-     برنامه اشکال مختلفی داشته باشد

3-   الگو دهی: در راستای صداقی کردن برنامه انجام می شود

استفاده از داستان های بزرگان

-     الگو می تواند مثبت یا منفی باشد. مثلا همسایه بد و همسایه خوب

-     مقایسه الگوها با هم

4-   فنون متابعت

-     فن اطمینان بخشی به مخاطب

-     تعیین مهلت: خیلی وقت نداریما!

-     تطبیق دادن با مخاطب

-     گزینه سازی و مخلوط کردن گزینه ها

-     چانه بازاری : به مرگ بگیر که به تب راضی بشه   رفتار سازی