تکنیک‌های سؤال پرسیدن به منظور بحث و گفتگو با دانش‌آموز

شنبه, ۱۵ دی ۱۴۰۳، ۱۲:۰۷ ق.ظ

تکنیک‌های سؤال پرسیدن به منظور بحث و گفتگو با دانش‌آموز

7 مورد از انواع سوال پرسیدن از مخاطب در سخنرانی

سؤال پرسیدن به شیوۀ اثربخش، یکی از اساسی‌ترین مهارت‌هایی است که هر معلمی برای حرفه‌ای بودن به آن نیاز دارد. بدون داشتن چنین مهارتی معلم قادر نخواهد بود میزان یادگیری دانش‌آموز را به درستی ارزیابی کند. سوالات خوب به دانش‌آموز کمک می‌کند تا بین محتوا (چه کسی، چه چیزی، چه زمانی) و فرآیند (چطور، چرا) ارتباط برقرار کند.

در این مقاله ابتدا به اهمیت سوال پرسیدن و دسته‌بندی انواع سوالاتی می‌پردازیم که برای ایجاد بحث و گفتگو با دانش‌آموز مفید هستند. سپس به سه شیوۀ مهم سوال پرسیدن اشاره می‌کنیم. همچنین چند دسته از سوالاتی را که برای بحث و گفتگو مفید نیستند معرفی کرده و در نهایت نکاتی را در مورد نحوۀ سوال پرسیدن معلمان مطرح می‌کنیم.

اهمیت سؤال پرسیدن

کلاس‌های دانش‌آموز-محور در مقایسه با کلاس‌های معلم-محور بازدهی بالاتری دارند. مطرح کردن سوالات مناسب و درست از سوی معلم، یکی از تکنیک‌های رایج در ایجاد کلاس‌های دانش‌آموز-محور است.
هنگام ارزیابی دانش‌آموز، این سوالات هستند که به معلم کمک می‌کنند تا درک صحیحی از میزان یادگیری او به دست آورد. سپس می‌تواند تصمیم بگیرد که مبحثِ ارائه شده را مجددا مرور کند یا وارد درس جدید شود.
در هنگام نمره دادن به عملکرد دانش‌آموز، سوالات تنها ابزارهایی هستند که معلم در اختیار دارد. هر چقدر که معلم سوالات دقیق‌تری را طرح کند نمره‌ای که به دانش‌آموز می‌دهد منصفانه‌تر و قابل قبول‌تر خواهد بود.
سوالات خوب به دانش‌آموز این فرصت را می‌دهند تا از طریق بحث و گفتگو، مطالب را یاد بگیرد؛ و او کمک می‌کند تا اطلاعات و آموخته‌های خود را محک بزند.

پرسیدن سؤالات خوب به معلم کمک می‌کند تا درک درستی از میزان یادگیری دانش‌آموز به دست آورد

دسته‌بندی انواع سؤالاتی که برای بحث و گفتگو مناسب هستند

در این قسمت ۸ دستۀ مختلف از سؤالاتی را که برای بحث و گفتگو مفید هستند معرفی می‌کنیم.

۱. سؤالات مقایسه‌ای

در سوالات مقایسه‌ای معلم از دانش‌آموز می‌خواهد دو موضوع مختلف را با هم مقایسه کند و شباهت‌ها و تفاوت‌های آنها را ذکر کند. برای مثال، ویژگی‌های مشترک و غیرمشترک دو نظریه را بیان کند. این نوع سؤالات به دانش‌آموز کمک می‌کند تا به جنبه‌های مختلف یک موضوع به طور کامل توجه کند.

۲. سؤالات ارزیابانه

در این نوع سوالات معلم از دانش‌آموز می‌خواهد تا مقایسۀ خود را به قضاوت و ارزیابی تبدیل کند. مثلا اگر دانش‌آموز دو نظریه را با هم مقایسه کرده و نقاط مشترک و غیرمشترک آن‌ها را بیان کرده، حال باید میزان اثربخشی آن‌ها و نقاط ضعف و قوت هر کدام را از دیدگاه خودش مورد قضاوت قرار دهد.

۳. سؤالات انتقادی

در این دسته از سوالات، معلم از دانش‌اموز می‌خواهد درستی و اعتبار یک اثبات، استدلال، ادعا یا تفسیر خاص را مورد بررسی قرار دهد. در کلاس‌های گروهی همچنین می‌توانید از دانش‌اموز بخواهید نظر خود را در مورد صحبت‌های یکی دیگر از دانش‌آموزان بیان کند. به این ترتیب مهارت خوب گوش دادن را نیز در دانش‌آموزان تقویت می‌کنید.

۴. سؤالات به منظور شفاف‌سازی

در این سوالات معلم از دانش‌آموز می‌خواهد ادعا یا پاسخ خود را بیشتر توضیح دهد، یا برای آن‌ها دلایل قابل قبول‌تری ارائه دهد تا نظراتش برای معلم یا برای بقیۀ دانش‌آموزان قابل درک‌ شود. برای این کار می‌توانید از دانش‌اموز بخواهید توضیحات خود را کامل‌تر کند یا یک مثال بیاورد و یا به کاربردی از آن اشاره کند.

۵. سؤالات فرضی

سوالاتی فرضی به دانش‌آموز کمک می‌کند تا خلاقانه‌تر فکر کند و به بررسی پارامترهایی بپردازد که با تغییر آن‌ها، نتایج هم تغییر می‌کنند. این سوالات معمولا شامل عبارت “چه اتفاقی می‌افتاد اگر…” هستند. مثلا “اگر همه افراد جامعه دکترا می‌گرفتند چه اتفاقی می‌افتاد؟”

۶. سؤالات باز

سوالات باز، سوالاتی هستند که می‌توانند چند پاسخ درست داشته باشند. این سوالات، بهترین نوع سوالات برای ایجاد بحث و گفتگو هستند و باعث افزایش خلاقیت، قدرت حل مساله و گسترش افق دید دانش‌آموز می‌شود.

۷. سؤالات به منظور خلاصه‌سازی

برای اینکه یادگیری به شکل بهتری اتفاق بیفتد معلم می‌تواند در پایان یک بحث یا درس، از دانش‌آموز بخواهد که مطالب مطرح شده در کلاس را به صورت خلاصه بیان کند و یک جمع‌بندی ارائه دهد. به این ترتیب کدام مباحث را به طور کامل درک کرده و چه مباحثی در ذهنش حل نشده باقی مانده‌اند.

۸. سؤالات طوفان فکری

در این روش معلم از دانش‌آموزان می‌خواهد که در مورد یک موضوع، هر ایده‌ای را که به ذهنشان می‌رسد بیان کنند. در ابتدای کار معلم باید دانش‌آموزان را متقاعد کند که هیچ گونه قضاوت و انتقادی نسبت به پاسخ‌ها نداشته باشند. سپس تمام پاسخ‌ها را روی کاغذ یا تخته می‌نویسد. بعد از اتمام این مرحله، به کمک دانش‌آموزان برخی موارد را حذف، اصلاح یا ترکیب می‌کند.

سوالات باز، یکی از بهترین انواع سوالات برای ایجاد بحث و گفتگو هستند

شیوه‌های سؤال پرسیدن

در این بخش به سه شیوۀ رایج سؤال پرسیدن از دانش‌آموز، یعنی روش سقراطی، روش معکوس و استفاده از طبقه‌بندی بلوم اشاره می‌کنیم.

۱. سؤال پرسیدن به روش سقراطی

در پرسش به روش سقراطی، هیچ چیز از پیش تعیین شده نیست. ممکن است معلم بحث یا ارزیابی را با یک سؤالِ از پیش طراحی شده یا صحبت در مورد یک موضوع، آغاز کند اما ادامۀ سوالات بر اساس پاسخ‌هایی که دانش‌آموز می‌دهد، مطرح می‌شوند. در واقع با طرح اولین سوال، دانش‌آموز نظر یا پاسخ خود را بیان می‌کند. سپس معلم با توجه به موقعیتی که دانش‌آموز در آن قرار گرفته، سؤال بعدی را می‌پرسد.

در روش سقراطی، معلم باید به اندازه‌ای با تجربه باشد که از طریق این زنجیر از سوالات، نقاط کور در ذهن دانش‌آموز و بدفهمی‌های او را تشخیص دهد و برای رفع آن‌ها برنامه‌ریزی داشته باشد. این روش تا حدی چالش برانگیز است و بسیاری از معلمان تمایلی به استفاده از آن ندارند. ضمنا اگر سوالات به شیوۀ دوستانه و مناسبی مطرح نشوند ممکن است دانش‌آموز احساس کند که معلم در حال دست کم گرفتن اطلاعات او، دست انداختن یا اذیت کردن او است و تمایلش به یادگیری و ادامۀ بحث با معلم کمتر شود.

روش تدریس پرسش و پاسخ

۲. سؤال پرسیدن به روش معکوس

بر خلاف روش سقراطی، این روش به برنامه‌ریزی قبلی نیاز دارد. در شروع کلاس، معلم باید چند مورد از توانایی‌ها یا مهارت‌هایی را که انتظار دارد دانش‌آموز در پایان جلسه به دست بیاورد برای خود یادداشت ‌کند. سپس برای هر یک از این موارد، یک یا دو پرسش کلیدی را در نظر بگیرد. به همین ترتیب برای هر پرسش کلیدی، دو یا سه سؤال هوشمندانه آماده ‌کند که دانش‌آموز با پاسخ دادن به آن‌ها بتواند به پاسخِ آن پرسش کلیدی دست پیدا کند.

۳. استفاده از طبقه‌بندی بلوم

در طبقه‌بندی بلوم شش سطح مختلف از مهارت‌ها در نظر گرفته شده که عبارتند از:

به خاطر سپردن یا یادآوری اطلاعات
فهمیدن یا درک مطلب
به کار بردن
تجزیه و تحلیل
تلفیق یا ترکیب
نقد و ارزیابی

بر اساس این طبقه‌بندی، اشارۀ کوتاهی به مراحل مختلف سوال پرسیدن و بحث و تبادل نظر با دانش‌آموز توسط معلم به منظور ارزیابی دانش‌آموز خواهیم داشت:

در مرحلۀ اول معلم سوالاتی را از دانش‌آموز می‌پرسد که مبتنی بر اطلاعات و حفظیات او باشند. به این ترتیب می‌تواند اطمینان حاصل کند که دانش‌آموز اطلاعات درس را آموخته است. چنین سوالاتی معمولا به صورت “تعریف کردن”، “نام بردن”، “معنی کردن” یا با کلماتی مانند “چه کسی”، “چه چیزی”، “چه زمانی”، “چه مکانی” مطرح می‌شوند.

در مرحلۀ دوم، باید سوالاتی مطرح ‌شوند که کمی فراتر از “به یاد آوردنِ اطلاعات” باشند و میزان درک مطلب دانش‌آموز را محک بزنند. به این ترتیب معلم می‌تواند اطمینان حاصل کند که دانش‌آموز به درک صحیحی از موضوع درس رسیده و می‌تواند آن را به زبان خود توضیح دهد یا خلاصه کند.

سؤالات در این مرحله معمولا به این صورت مطرح می‌شوند:

قانون …. را توضیح دهید.
خلاصه‌ای از درس … را به زبان خودتان بیان کنید.
اطلاعات روی این نمودار را تفسیر کنید.
متن زیر را ترجمه کنید.
مفهوم … را به زبان خودتان بیان کنید.

در مرحلۀ سوم، از دانش‌آموز سوالاتی پرسیده می‌شود که نشان می‌دهند آیا او می‌تواند اطلاعات درس را در حل مسائل یا در زندگی روزمره به کار ببرد یا خیر. برای مثال:

مسألۀ زیر را حل کنید.
با استفاده از اطلاعات درس… یک کاردستی بسازید.
با استفاده از قوانین نیوتن توضیح دهید یک موشک چگونه کار می‌کند.
برای حل این سوال از چه روشی استفاده می‌کنید؟

مرحلۀ چهارم، مرحلۀ تجزیه و تحلیل است. در این قسمت سوالات معلم باید مبتنی بر مقایسه کردن، تشخیص عوامل موثر بر یک پدیده، علل به وجود آمدن یک رخداد و به طور کلی، شکستن یک کل به اجزای آن باشند. برای مثال:

تفاوت‌ها و شباهت‌های بین … و … را بیان کنید
چه شواهد و مدارکی در مورد … وجود دارد؟
اجزای تشکیل دهندۀ … چیستند؟
بخش‌های مختلف … را ذکر کنید.

در مرحله پنجم دانش‌آموز باید بتواند آموخته‌های قبلی و تجزیه و تحلیل‌های خود را به شیوه‌ای جدید و خلاقانه با هم ترکیب کند و به نتایج جدید برسد. برای مثال:

چه جایگزینی برای … پیشنهاد می‌دهید؟
اگر … را با … ترکیب کنید چه اتفاقی می‌افتد؟
آیا می‌توانید … را تعمیم بدهید؟
آیا می‌توانید نقاط ضعف … را برطرف کنید؟

در مرحلۀ ششم نوبت به قضاوت، تصمیم‌گیری و ارزیابی شخصی دانش‌آموز می‌رسد. در این مرحله از دانش‌آموز خواسته می‌شود که نظرات شخصی خود را در مورد یک موضوع بیان کند. مثلا:

… را چگونه ارزیابی می‌کنید.
آیا با ادعای مطرح شده موافق هستید؟ دلایل خود را توضیح دهید.
نظر شما در رابطه با … چیست؟
مهم‌ترین نکتۀ …. چیست؟
شما کدام مورد را انتخاب می‌کنید و چرا؟

یکی از روش‌های ایجاد بحث و گفتگو در کلاس، استفاده از طبقه‌بندی شناختی بلوم است

سؤالاتی که برای بحث و گفتگو با دانش‌آموز مفید نیستند

بعد از دسته بندی‌های بالا، نوبت به مطرح کردن آن دسته از سؤالاتی می‌رسد که برخی از آن‌ها اگر چه جایگاه و کاربردهای خاص خود را دارند اما منجر به تفکر و بحث و چالش نمی‌شوند. برخی دیگر نیز برای هیچ هدفی مناسب نیستند.

۱. سؤالاتی که فقط و فقط یک جواب یا راه‌حل درست دارند

این دسته از سؤالات کاربردهای خاص خود را دارند اما برای ایجاد بحث و تبادل نظر مناسب نیستند. زیرا همین که دانش‌آموز پاسخ سوال را بدهد بحث و گفتگو به پایان می‌رسد.

۲. سؤالات جواب کوتاه

سؤالاتی که با چه کسی، کجا، در چه تاریخی و … شروع می‌شوند یکی از ضعیف‌ترین نوع سؤالات برای ایجاد بحث و گفتگو با دانش‌آموز است.

۳. سؤالات مبهم یا کلی

برخی سوالات آن قدر گنگ و مبهم و یا کلی هستند که دانش‌آموز نمی‌داند به چه روشی باید به این سوال پاسخ بدهد. این نوع سوالات هیچ کاربردی در فرآیند آموزش و یادگیری ندارند.

۴. سؤالاتی با پاسخ‌های از پیش طراحی شده

همان‌طور که در قسمت‌های قبل هم اشاره کردیم برخی سوالات، باز هستند؛ یعنی می‌توانند چند جواب یا راه‌حل درست و قابل قبول داشته باشند. اما برخی مواقع با وجودی که سوال باز است، معلم آگاهانه یا ناآگاهانه دانش‌آموز را به سمتی هدایت می‌کند تا از همان راه‌حلی استفاده کند یا همان پاسخی را بدهد که خودش در ذهن دارد. این روش، خلاقیت و انگیزۀ دانش‌آموزان را کاهش می‌دهد و حتی گاهی آن‌ها این عمل معلم را رفتاری غیرمنصفانه می‌دانند.

۵. سؤالات با پاسخ بله یا خیر

این دسته از سوالات نیز توانایی به چالش کشیدن اطلاعات و آموخته‌های دانش‌آموز را ندارند و تنها می‌تواند حفظیات و اطلاعات کلی او را محک بزنند. در صورت استفاده از چنین سوالاتی، بهتر است حتما از دانش‌آموز دلیل پاسخش را هم بپرسید تا بحث و تبادل نظر بیشتری ایجاد شود.

۶. سؤالاتی که دانش‌اموز را ناچار می‌کند سوال دیگری نپرسد

گاهی اوقات معلم با تصور اینکه تمام آنچه را که لازم بوده برای دانش‌آموز توضیح داده است از چنین جملاتی استفاده می‌کند “بسیار خب، هر چیزی که لازم بود بلد باشی رو بهت گفتم. سوال دیگه‌ای هم مونده؟” در چنین شرایطی دانش‌آموز احساس می‌کند که اگر سوالی بپرسد از ضعف یا بی‌دقتی اوست چرا که معلم مدعی است هر آنچه که باید بداند را برای او ارائه کرده است.

نکات مهم در هنگام مطرح کردن سرالات

در صورتی که دانش‌آموز سوال را به درستی متوجه نمی‌شود آن را به شیوۀ ساده‌تری مطرح کنید.
پاسخ‌های نادرست را به حال خود رها نکنید. با پرسیدن سوالات بعدی به دانش‌آموز کمک کنید تا متوجه اشتباهات خود شود یا به او فرصت بدهید تا مجددا به سؤال فکر کند.
برای هر پاسخی که دانش‌آموز می‌دهد از او قدردانی کنید و برای پاسخ‌های عالی، او را به شیوه‌ای مناسب تشویق کنید.
بین تعداد سوالات باز (سوالاتی که می‌تواند چند جواب درست داشته باشد) و بسته (سوالاتی که فقط یک جواب درست دارد و حفظیات دانش‌آموز را محک می‌زند) و همچنین سوالات محتوایی (چه کسی، چه چیزی، چه زمانی) و فرآیندی (چرا، چطور) تعادل برقرار کنید.
بعد از طرح سوال، به دانش‌آموز فرصت فکر کردن بدهید.
با پرسیدن سوالاتی مانند “آیا هنوز هم فکر میکنی …” به او این فرصت را بدهید تا در صورت تمایل پاسخ یا نظر خود را تغییر دهد.
در کلاس‌های گروهی نظر بقیۀ دانش‌آموزان را در مورد پاسخ یک دانش‌آموز بپرسید.
به تیپ شخصیتی دانش‌آموز و نحوۀ پاسخگویی، سرعت، تن و لحن صدای او احترام بگذارید.
سوالات کمتر اما با کیفیت‌تر بپرسید.

به تیپ شخصیتی دانش‌آموز و نحوۀ پاسخگویی، سرعت، تن و لحن صدای او احترام بگذارید

سخن پایانی

همان طور که در ابتدای مقاله هم اشاره کردیم سوال پرسیدن به شیوۀ مؤثر یکی از بخش‌های مهم در فرآیند آموزش و یادگیری است. سوالاتی که معلم مطرح می‌کند و نحوه بیان آن‌ها تاثیر بسزایی در این فرآیند دارد و می‌تواند به دانش‌آموز کمک کند به جای تکیه بر حفظیات، فکر کردن، تحلیل کردن و تعمیم دادن را یاد بگیرد. همین امر می‌تواند یکی از عوامل تاثیرگذار بر ایجاد روابط مثبت بین معلم و دانش‌آموز باشد. در این مقاله تلاش کردیم تا روش‌های به برخی روش‌های مفید برای بحث و گفتگو با دانش‌آموز اشاره کنیم. از اینکه تا پایان این مقاله همراه ما بودید از شما سپاسگزاریم.

7 مورد از انواع سوال پرسیدن از مخاطب در سخنرانی

۱۳۹۹/۰۷/۲۹

ارسال شده توسط احمد دباغیان

مقالات

963 بازدید

نحوه سوال پرسیدن در سخنرانی یکی از بهترین و موثرترین روش‌ها برای جلب‌توجه مخاطب است. با سوال پرسیدن می‌توانید ذهن مخاطبان را با صحبت‌های خود درگیر کرده و توجه بیشتری از آن‌ها بگیرید. با خواندن این مقاله می‌توانید با انواع سوالات و ارزش سوال پرسیدن آشنا شده و نکات مهم استفاده صحیح از آن‌ها را بیاموزید.

توصیه می‌کنم قبل از خواندن مقاله، ویدیو زیر را حتما تماشا کنید. در این ویدیو به معرفی 3 روش کاربردی پرداخته و برای درک بهتر مثال‌هایی عنوان کرده‌ایم. برای دیدن این ویدیو تنها به 5 دقیقه زمان نیاز دارید.

فهرست مطالب این نوشته

ارزش سوال پرسیدن در سخنرانی

زمانی‌که از مخاطب خود سوال می‌پرسید، قلابی به ذهنش وصل می‌کنید که باعث می‌شود بیشتر با شما همراه شده و درگیر سخنان‌تان شود. به عبارت دیگر سوال پرسیدن راهی در اختیار شما قرار می‌دهد تا بتوانید گفتار و افکار مخاطبان را کنترل کنید.

برای فهم بهتر موضوع و یادگیری روش‌های بیشتر، پیشنهاد می‌کنم حتما مقاله جلب توجه مخاطب در سخنرانی را مطالعه کنید، روش‌هایی مانند: انجام فعالیت‌های گروهی، تعریف داستان، استفاده از ابزار، استفاده از اسلاید، پخش فیلم و… . با خواندن این مقاله نکات لازم برای سخنران خوبی بودن را می‌آموزید.

فواید مهارت سوال پرسیدن از مخاطبان در سخنرانی

مطرح کردن پرسش در حین سخنرانی ابدا ضرورتی ندارد اما اگر از این روش استفاده کنید، می‌توانید:

به راحتی مخاطب را درگیر صحبت‌های خود کنید،
تنوع ارائه سخنرانی خود را افزایش دهید،
مخاطبان را تحت‌تاثیر قرار دهید و ترغیب کنید تا با شما همراه شود،
می‌توانید بر نکات خاص صحبت‌های خود تاکید کنید،
ایده‌های خود را مطرح کنید،
شنوندگان را به تفکر وادار کنید،
دید کلی از صحبت‌های خود در اختیار مخاطبان قرار دهید،
و از همه مهم‌تر با دیدگاه‌ها و عقاید مخاطبان بیشتر آشنا شوید.

انواع روش‌های صحیح سوال پرسیدن در سخنرانی

چند نوع پرسش وجود دارد که می‌توانیم با توجه به موقعیت‌های مختلف در سخنرانی، از آن‌ها استفاده کنیم. اهمیت و ارزش سوال پرسیدن را دست‌کم نگیرید و با انواع سوالاتی که در ادامه بیان می‌کنیم سعی کنید مهارت و نحوه سوال پرسیدن‌تان را بهبود بخشید.

1)سوالات آماری

سوالات آماری زمانی مطرح می‌شوند که بخواهیم از مخاطبان‌مان آمار بگیریم. به عبارت دیگر قصد ما از مطرح کردن‌شان تفکیک مخاطبان از یکدیگر و شناخت بیشتر آن‌ها است.

برای یادگیری بهتر به این مثال‌ها توجه کنید:

چند نفر از شما متاهل هستید؟
چند نفر از شما دوست دارید فن بیان خودتان را تقویت کنید؟
چند نفر از شما شغل دولتی دارید؟
چند نفر از شما دارای فرزند هستید؟

2)سوالات باز و بسته

سوالات بسته به سوالاتی گفته می‌شود که پاسخ‌هایی کوتاه و چند کلمه‌ای دارند. مانند «ساعت چند است؟»، «نام شما چیست؟»، «در چه رشته‌ای تحصیل کرده‌اید؟» و… . مطرح کردن این نوع سوالات شما را مستقیم به جواب می‌رساند و برای تصمیم‌گیری و به نتیجه رساندن بحث بسیار موثر هستند. این نوع سوالات برای شروع سوالات قیفی شکل بسیار پرکاربرد هستند.

هدف گذاری به روش اسمارت (smart)

مشاهده

سوالات باز کاملا برعکس سوالات بسته هستند. به این صورت که پاسخ این سوالات طولانی‌تر بوده و به صورت کلی مطرح می‌شوند. این سوال را باید زمانی مطرح کنید که از مخاطب انتظار داریم عقاید، افکار، تصمیمات و احساسات‌شان را با ما در میان بگذارند. برای مثال «چرا به سراغ این رشته تحصیلی رفتید؟»، «آیا شما در زندگی‌تان اهل ریسک کردن، هستید؟»، «شما خلاقیت دارید؟» و از این قبیل سوالات.

3)روش سوال و جواب

ارزش سوال پرسیدن به این شکل برای سخنران بسیار پر اهمیت است. به این دلیل که با بیان کردن‌شان می‌توانیم از مخاطبان پاسخ‌های واضحی دریافت کنیم. لازم به ذکر است که برای استفاده درست از این نوع پرسش‌ها باید 2 تا سوال مطرح کنید. ابتدا سوال خود را به صورت آماری بپرسید و سپس با سوالی دیگر از مخاطب توضیح بخواهید. در این صورت مخاطب با خواست خودش به سوال شما جواب خواهد داد.

برای مثال، ابتدا بپرسید: «چه کسی می‌داند معنی درست هدف چیست؟» و بعد از اینکه عده‌ای دست خود را بلند کردند، بلافاصله بپرسید «چه کسی دوست دارد توضیح بدهد؟».

شاید این سوال در ذهن شما ایجاد شده باشد که چرا باید یک سوال را به دو روش پرسید. جواب این است که بسیاری از افراد کارهای خود را به طور غریزی انجام می‌دهند و از دیگران طبعیت می‌کنند. به همین دلیل اگر بلافاصه از آن‌ها توضیح بخواهید، امکان دارد پاسخ درست را ندانند و یا اینکه از صحبت در برابر جمع خجالت بکشند و احساس ناخوشایندی پیدا کنند.

با مطرح کردن سوال دوم می‌توانید به‌طور واضح ببینید که عده‌ای دست خود را پایین می‌آورند.

4)سوالاتی برای تفکر

نحوه سوال پرسیدن به این شکل تنها مخاطبان شما را به تفکر وادار می‌کند و به دنبال آمار گرفتن و یا پاسخی از طرف آن‌ها نیست.

برای مثال:

تا به حال به 10 سال آینده خود فکر کرده‌اید؟
برای آینده برنامه‌ریزی دقیق و مطمئنی دارید؟
اهداف درستی برای خود انتخاب کرده‌اید؟

5)سوال پرسیدن در سخنرانی : سوالات قیفی شکل

شما زمانی می‌توانید از این نوع سوال پرسیدن استفاده کنید که بخواهید به جواب‌های واضحی برسید. در استفاده هاز سوالات قیفی شکل باید از سوالات عمومی‌تر شروع کنید و به مرور به سوالات مهم‌تر و تخصصی‌تر برسید.

برای مثال لازم است در بخشی از سخنرانی خود از مخاطبان‌تان سوالاتی بپرسید تا مطمئن شوید که موضوع مورد بحث را به درستی متوجه شده‌اند یا نه. شما نباید مستقیم سوال اصلی را مطرح کنید و سر اصل مطلب بروید. بلکه باید ابتدا از سوالات عمومی‌تر و بی‌اهمیت‌تر شروع کنید تا در پایان به سوال اصلی برسید.

با این روش ذهن مخاطب را برای پرسیدن سوال اصلی آماده می‌کنید و مهارت سوال پرسیدن خود را افزایش می‌دهید.

6)ارزش سوال پرسیدن :سوالات پیشرو

این نوع سوالات به شما کمک می‌کنند تا ذهن مخاطب را به نفع خود تغییر دهید، به گونه‌ای که مخاطب گمان کند به خواست خودش با شما همراه شده است. برای مثال باید سوالات خود را این‌گونه مطرح کنید: «شما دوست دارید در زندگی خود پیشرفت کنید و به درآمد مطلوب‌تان برسید، این‌طور نیست؟»، «شما مایل هستید ذهن خلاقی داشته باشید، درست است؟» و… .

7)سوالات پی در پی

یکی دیگر از بهترین انواع سوال پرسیدن ، بیان سوالات مرتبط و پی‌در‌پی است. اگر سوالات مرتبط را پشت‌سر هم عنوان کنید، بدون شک تاثیر بهتری بر مخاطبان‌تان خواهید گذاشت و منظور خود را بهتر منتقل خواهید کرد.

برای مثال سوالات خود را این‌گونه بپرسید: آیا برای خود هدف بزرگی تعیین کرده‌اید؟ از جایگاه و موقعیتی که دارید، راضی هستید؟ قصد دارید 10 سال آینده نیز در همین جایگاه بمانید؟ آینده برای شما به چه شکلی خواهد بود؟

بداهه گویی چیست و چه اهمیتی در برقراری ارتباط دارد؟

مشاهده

البته به یاد داشته باشید که نباید سوالات خود را به گونه‌ای مبهم و کلافه‌کننده مطرح کنید. بلکه باید سوالاتی را انتخاب کنید که به یکدیگر مرتبط بوده و ذهن مخاطب را گیج و سردرگم نکند.

10 نکته مهم سوال پرسیدن در سخنرانی

اکنون که با انواع سوال پرسیدن آشنا شدید، در ادامه نکاتی را ذکر می‌کنیم تا بهتر بتوانید به ارزش سوال پرسیدن پی برده و برای استفاده از این روش برنامه ریزی کنید. در هر بخش تا حد امکان سعی کرده‌ایم مثال‌هایی را با یک موضوع عنوان کنیم تا بهتر بتوانید تفاوت بین‌شان را متوجه شوید و به درستی از آن‌ها استفاده کنید.

1)بعد از سوال مکث کنید

مهم‌ترین نکته‌ای که در نحوه سوال پرسیدن حتما باید به آن توجه کنید این است که بعد از پرسیدن سوال، مکث کنید و به مخاطب فرصت دهید تا با شما مشارکت و همکاری داشته باشد. اگر بعد از پرسیدن سوال به صحبت‌های خود ادامه دهید، فرصت تفکر را از مخاطب خواهید گرفت.

2)مخاطب را به همکاری ترغیب کنید

با نحوه سوال پرسیدن صجیج و اصولی می‌توانید مخاطب را به همراهی و همکاری با خود ترغیب کنید. برای این کار می‌توانید از دو راه استفاده کنید:

از مخاطب سوالاتی بپرسید که جواب‌شان بله یا خیر باشد (پاسخ‌های کوتاه)،
با سوالات خود به مخاطب ثابت کنید که شبیه یکدیگر بوده و دغدغه‌ها و مشکلات یکسانی دارید.

3)سوال پرسیدن در سخنرانی : سوالات را شخصی کنید

به گونه‌ای سوالات خود را مطرح کنید که مخاطب گمان کند تنها با او صحبت می‌کنید. توصیه می‌کنم از کلمات «شما» و «خود» استفاده کنید.

برای مثال به جای اینکه بپرسید «آیا کسی در اینجا هست که به 10 سال آینده خود فکر کرده باشد؟»، بهتر است سوال خود را این‌گونه مطرح کنید «آیا به 10 سال آینده خود فکر کرده‌اید؟». با این روش سوالات را شخصی‌تر مطرح می‌کنید.

4)احساسات مخاطب را برانگیخته کنید

سوالاتی مطرح کنید که باعث برانگیخته شدن احساسات مخاطبان‌تان شوند. ارزش سوال پرسیدن به این شکل برای مخاطب از اهمیت بالایی برخوردار است. برای مثال از او بپرسید «آیا برای آینده خود کاری انجام داده‌اید؟».

به عبارت دیگر سوالاتی بپرسید که مخاطب را تکان دهد و سپس به او اطمینان دهید که برای رفع مشکلش راه‌حل خوبی در اختیار دارید و به او کمک می‌کنید.

5)از پیش‌بینی سوالات مخاطبان استفاده کنید

در حین طرح کردن سوالات، به این فکر کنید که مخاطبان‌تان ممکن است در مورد این موضوع چه سوالاتی را مطرح کنند و چه دغدغه‌هایی داشته باشند. در این صورت می‌توانید سوالاتی متناسب با افکار و دغدغه‌های مخاطبان‌تان مطرح کنید.

6)سوال پرسیدن در سخنرانی : مخاطب را مطلع کنید

اگر متن صحبت‌های خود را به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده‌اید که پر از سوال است، بهتر است در زمان مناسب مخاطب خود را از نحوه سوال پرسیدن خود آگاه کنید و به او بگویید که از بیان این پرسش‌ها چه منظوری دارید.

در غیر این صورت ممکن است مخاطب از پرسش‌های زیاد و متوالی شما خسته شده و تصمیم بگیرد به صحبت‌های شما گوش ندهد. البته باید به این نکته توجه کنید که نباید به شکل افراطی در طول صحبت‌های خود از مخاطبان‌تان سوال بپرسید.

7)نظرات متناقض را پشت‌سر هم عنوان کنید

اگر بتوانید نظرات متفاوت را به دنبال یکدیگر بیان کنید، پیچیدگی یک موضوع را برجسته خواهید کرد. با این روش می‌توانید ساختار سخنرانی خود را به‌طور کلی بیان کنید و عنوان کنید که پاسخ‌ها متفاوت بوده و به تک‌تک‌شان تا پایان سخنرانی خواهید پرداخت.

14 نمونه از نبایدها و اشتباهات شروع سخنرانی

مشاهده

8)مهارت سوال پرسیدن در سخنرانی : با سوال شروع کنید

سخنرانان زیادی هستند که صحبت‌های خود را با سوال پرسیدن از مخاطبان شروع می‌کنند. این روش نیز یکی از چندین روش جلب‌توجه مخاطب در شروع سخنرانی است. زیرا باعث می‌شود در شروع، پرسشی مهم در ذهن مخاطب شکل گرفته و برای رسیدن به پاسخ آن با دقت به سخنرانی شما گوش دهد.

9)ارزش سوال پرسیدن :دست خود را بالا بیاورید

بعد از مطرح کردن سوال خود، دست‌تان را بلافاصله بالا بیاورید تا مخاطب ترغیب شود به سوال شما پاسخ دهد. با این کار به مخاطب اطمینان می‌دهید که ممکن است رفتاری شبیه به او داشته باشید.

10)سوالات را شفاف بپرسید

در متن سوالات خود از کلمات قابل‌فهم و واضح استفاده کنید تا مخاطب در مرحله اول بتواند منظور شما را به خوبی متوجه شود و سوءتفاهمی پیش نیاید.

سوال پرسیدن محترمانه را بیاموزید

در هر جایگاهی که هستید باید بدانید که با توجه به انواع سوال پرسیدن، چگونه پرسش‌های خود را محترمانه بیان کنید تا مخاطبان‌تان ناراحت نشوند. در ادامه این بخش به شما مواردی را گوشزد می‌کنیم تا بتوانید نحوه سوال پرسیدن محترمانه‌ای داشته باشید و مهارت خود را در این خصوص افزایش دهید.

1)تشکر کردن را فراموش نکنید

باید بعد از اینکه سوال خود را مطرح کردید و عده‌ای به شما بازخورد دادند، از آن‌ها تشکر کنید. این کار باعث می‌شود تا مخاطبان متوجه شوند که برای آن‌ها ارزش قائل هستید.

حتی ممکن است در برخی از مواقع با پاسخ‌هایی مواجه شوید که اصلا توقع آن‌ها را نداشته و احساس کنید که مخاطب، شما را مورد تمسخر قرار داده است. در این شرایط با تشکر کردن می‌توانید به مخاطبان‌تان نشان دهید که از این پاسخ اصلا ناراحت نشده‌اید.

2)افراد را خجالت زده نکنید

برخی از سوالات باعث می‌شوند تا افراد از اینکه مورد خطاب شما قرار گرفته‌اند، خجالت‌زده شوند. شما نباید از مطرح کردن سوالات برای به تله انداختن افراد استفاده کنید. ارزش و نحوه سوال پرسیدن را جدی بگیرید.

3)به نقاط ضعف اشاره نکنید

هیچ‌کس دوست ندارد که دیگران به‌طور مستقیم در مورد نقطه ضعف‌های که دارد، صحبت کنند. به همین دلیل باید از قبل به سوالاتی که قصد دارید مطرح کنید، به خوبی فکر کنید تا باعث رنجش مخاطبان‌مان نشوید.

برای مثال نباید در سوالات خود به معلولیت افراد، شکست‌ها، مسائل خصوصی و… اشاره کنید.

4)فرهنگ‌های مختلف را در نظر بگیرید

ممکن است شما در جمعی سخنرانی کنید که افرادی با فرهنگ‌های مختلف حضور دارند. بنابراین باید از قبل در مورد فرهنگ‌های مختلف و باورها و اعتقادات‌شان اطلاعاتی داشته باشید تا سوالاتی خارج از عرف مطرح نکنید.

هنر سوال پرسیدن از مخاطب در سخنرانی

با پی بردن به ارزش و نحوه صحیح سوال پرسیدن ، می‌توانید قفل ذهن مخاطبان خود را باز کنید و وارد ذهن‌شان شوید. با استفاده از این روش مطمئن باشید که سخنرانی موفقی خواهید داشت.

در این مقاله به شما 7 مورد از انواع روش‌های سوال پرسیدن و 10 نکته مهم را آموزش داده‌ایم. با رعایت این مطالب به راحتی می‌توانید از این تکنیک ارزشمند در طول سخنرانی‌های خود استفاده کنید. در پایان نیز در خصوص مهارت سوال پرسیدن به شیوه محترمانه چند مورد را گوشزد کرده‌ایم.

زمانی‌که متن سخنرانی خود را کامل نوشتید، به این فکر کنید که با چه پرسش‌هایی می‌توانید مخاطبان را با خود همراه کنید. هر سوالی که به ذهن‌تان می‌رسد را بنویسید و سپس بهترین‌شان را انتخاب کنید.

اگر از سوال پرسیدن مخاطبان در حین سخنرانی ترس دارید، پیشنهاد می‌کنم مقاله پاسخ به سوال در سخنرانی را مطالعه کنید تا بتوانید با این ترس خود مقابله کنید.

اگر در این زمینه سوالی داشتید در کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.

۰ ۰۳/۱۰/۱۵

رسول مصباح

کلبه قرار

کلبه قرار

کلبه قرار ، محلی است برای دیدن چیزهایی که مورد نیاز ماست

تربیت

نوجوان

کودک

رسانه

معرفی کتاب

برای مطالعه

جریان فکری

اخلاق

پیامبر و اهل بیت علهم السلام

طب سنتی

مربی

حدیث

اخلاقی

تربیتی

مطالعه

داستان

گفتگو

مهارت شنیدن

کلام بزرگان و شعر